تاریخچه شیرینی

تاریخچه شیرینی

شیرینی ها خوراکی های دلچسبی هستند که در هر مناسبت شادی یا عزا همراه با شکلات و شربت حضور پر رنگی دارند. با توجه به اینکه شیرینی معنای وسیعی را در بر می گیرد، تاریخ پیدایش آن را باید به قدمت تاریخ آشپزی و نانوایی دانست. هیچ کس به درستی نمی داند که اولین بار چگونه یک شیرینی حاصل شد؛ اما آنچه محتمل است، اولین خوراکی های با طعم شیرین، چیزی شبیه به نان قندی یا شیرمال بوده که طی پخت نان در نقطه نامعلومی از تاریخ بشر طبخ شده است.

دوران باستان

پژوهش های باستانی حاکی از آن است که در دوران باستان، خوراکی شبیه کیک به نام لاویش در ایران تهیه می شده است. در زمان هخامنشیان نیز به جای گندم از جو، نان و کیک های شیرین می پختند. در همان زمان در روم، اولین گام های پخت کوکی و کیک برداشته می شد و به این شکل طی قرون متمادی انسان ها هنگام تهیه نان و غذا، به مخلوط شگفت انگیز آرد و شیر و تخم مرغ پی بردند و آن را با عسل و شیره و میوه های در دسترس شیرین کردند و به این ترتیب اولین کیک و کلوچه ها پدید آمدند.

پیدایش کیک و شکلات در اروپا

به نظر می رسد شکر و قند از آسیا و از طریق مسلمانان در دوران جنگ های صلیبی وارد سبد غذایی اروپاییان شده است. با این وجود آن ها در طی چند قرن به ویژه بعد از انقلاب صنعتی، مجموعه متنوعی از کیک، کلوچه، بیسکویت، کوکی و شکلات را به تولید انبوه رساندند. به گونه ای که در قرن بیستم شرکت ها و کارخانه های بزرگ اروپایی اقدام به صادرات انواع شکلات، کیک، ویفر، تافی، کلوچه و بیسکویت به کشورهای دیگر کردند.    

شیرینی های خشک در همه جای دنیا از محبوبیت خاصی برخوردارند

دوران قاجار

دوران قاجار را باید نقطه عطفی در تاریخ قنادی و تهیه شیرینی و شکلات در ایران دانست. در این دوران ورود محصولات غربی و مواجهه فرهنگی ایران با فرهنگ غرب رخ داد. یکی از محصولاتی که به طور گسترده وارد و مصرف می شد، قند بود. قندهای روسی و بلژیکی طرفداران بسیاری داشت و گوی سبقت را از قند ایرانی ربوده بود. از این رو شغل قنادی به معنای قند فروش که کار تهیه قند ایرانی و فروش نقل و نبات را بر عهده داشت، با کسادی بازار رو به رو شد. زیرا قند خارجی در هر خواروبار فروشی پیدا می شد و کسی به قند ایرانی تمایلی نداشت.

این موقع بود که قناد ها در لوازم قنادی تغییراتی ایجاد کردند و به پخت شیرینی و کیک و سپس فروش شکلات مشغول شدند. در آن دوران انواع نان برنجی، گز، باقلوا، قطاب، مسقطی، راحت الحلقوم و نان پنجره ای بسیار پر طرفدار محسوب می شد.

دوران معاصر

در آغاز قرن با رواج قند و شکر در ایران و در دهه 1320 با هجوم مدرنیسم، مغازه های قنادی به سبک اروپاییان در تهران رواج پیدا کرد و زنان خانه دار که طی قرن ها در ایام خاص مانند نوروز و ماه رمضان وظیفه پخت شیرینی برای خانواده را داشتند، ترجیح دادند که شیرینی و شکلات مورد نیاز خود را از مغازه های قنادی تهیه کنند. به این ترتیب شیرینی پزی خانگی به یک تفنن و سرگرمی بدل شد و شیرینی فروشی ها در کنار عرضه انواع و اقسام کیک و شکلات، به فروش لوازم قنادی و قالب شکلات و کیک پرداختند.

تولید به صورت صنعتی

در ابتدای فعالیت قنادی ها، افراد در آشپزخانه های کوچک به طبخ کیک و شیرینی می پرداختند. شاید بتوان گفت اولین نفری که به این حرفه به عنوان یک صنعت نگریست، حاج‌ خلیفه علی رهبر بود که در ‌سال 1295 کارگاهی برای محصولات سنتی در یزد به راه انداخت. از محصولات او می توان به کیک‌های یزدی، حاجی بادام، لوزهای پسته‌ای، بادامی، بیدمشکی، نارگیلی، قطاب، پشمک، آب نبات مغزی و سوهان آردی اشاره کرد.

رولت ها از انواع شیرینی های رایج در دنیا

سوغات شهرهای ایران

از گذشته های دور مردم شهرهای مختلف با مواد در دسترس خود اقدام به تهیه کیک و کلوچه و شیرینی می کردند. مردم خوزستان و بوشهر از خرما به عنوان شیرین کننده استفاده می کردند. مردم همدان و ملایر از شیره انگور و مردم اردبیل و مغان از عسل بهره می بردند. گلاب پای ثابت محصولات کرمانی ها بود و آرد برنج محبوب گیلانی ها بر شمرده می شد.

بدین شکل بود که هر یک از شیرینی ها تبدیل به نماد هر شهر شد و مسافرانی که وارد شهر می شدند، از نان و شیرینی آن جا جویا می شدند تا بتوانند به عنوان سوغات و ره آورد سفر، کام خانواده و دوستان را شیرین کنند. از این رو هر کدام از محصولات شهرهای مختلف ایران دارای هویت، تاریخچه و نام و نشان ویژه شدند. اکنون بعد از گذر ایام، هر ایرانی می داند که سوهان از قم و قطاب از یزد و گز از اصفهان و مسقطی از شیراز می آید؛ و همگی نشانه ای از تلاش مردمان برای شاد بودن و شاد زیستن در کنار یکدیگر است.